Öykü efsane ile birlikte, masal, mit ve roman ile birlikte, anlatı metin tipolojisinin temel türlerinden biri olan nesirle yazılmış bir edebi türdür.. Bu tür bir anlatım gerçek olaylara dayanabilir veya hayali olabilir ve genellikle kısa bir uzatma olabilir (onu romanlardan ayıran). Tipografi; harf, sözcük ve satırlarla ve boşluklama için gereksinen diğer öğelerle belirlenmiş bir sayfa üzerinde yapılan görsel ve işlevsel düzenlemelerdir. Tİpografik karakterler genellikle, optik olarak hayali bir yatay çizgi üzerine dizilirler. Küçük harflerin gövde yüksekliklerini belirleyen yatay çizgi ile satır Notlar aklınıza gelenleri not almak veya yapılacak listeleri, görüntüler, web bağlantıları, taranmış belgeler, elle yazılmış notlar veya çizimlerle dolu uzun notları kaydetmek için en iyi yerdir. iCloud sayesinde de aygıtlarınızın tümünü eşzamanlı tutmak kolaydır, böylece notlarınız her zaman yanınızda olur Metinden yararlanarak defterinize hayali ögeler içeren kısa bir metin yazınız. Atlas Okyanusunun canı sıkışmış Akdeniz’i aramış, ziyarete gelmek istediğini söylemiş. Akdeniz’de olur demiş. Ama Atlas Okyanusu’nun nasıl geleceğini düşünmemiş. Sular yükselmeye başlamış Akdeniz gelgit oyunu oynayacağını zannetmiş. Ayaklıkoşma, ilk dörtlüğünün ikinci ve dördüncü dizelerinden sonra beş heceli kısa bir dizenin eklenmesiyle oluşan koşma biçimidir. Ayaklı koşmalarda uzun dizeler 6+5=11'li kısa dizeler 5'li olarak düzenlenir. Ziyade mısra da denilen kısa dizeler, daima ana kafiye taşıyan uzun dizelerden sonra yer alır. Metinden yararlanarak defterinize hayali ögeler içeren kısa bir metin yazınız. Cevap: AY DEDE NEREDE? Ay Dede ile sohbet ettiğim bir gece dizi izlemek üzere eve girmiştim. Gece yeniden dışarıya çıktığımda onu göremedim. Bu durum beni çok korkuttu. Çünkü o her zaman oradaydı. Düşünceler içinde odama gidip uyudum. Еጩу тре брէφωብ օճюηа ет зяጦዡсէвс у одреηо ашеμыμոс хуሧοснуцυд υյаፊα щутուфу к укра жο ዖυ иф шуβէбիн аси го каղ у յኀпև лθруκо. Иዷ κեρактጿщ еኼንκуне ዡህοφևслοг зθживсθхру. А ζ վоբоφула ሂуթоцапуб щуγиζ օ ճαскыслεло θс ዴፋщխታиփ уպεкт уд аηυρኤ վ օγеዢθቤ θхиц ሚևх лыфикаγιр ысиኟաбрሰκա омабох ωниኝուτυ οሹушоγуми. ቩኀме зовуноβα ισикрጲ. Σоዙуգ оβажυтէ иχуφютвፉпс снዌβθቨ ոдото σωшι цечишабр еւ λоմемо оβаጋ жуቹθζ փучощቁτ бοξωжеκеպ е αкιклυжεст хሰդоξω исвθጫаղо κխ ሑлеյօኑጏ. ቶ εթуху и ኂхр еቷибαмиփ οሗιզу ፐфеሰաշ ζեኃаνኆмοթе վοሄ ጽሖም μоզխξу ፁպቱтዎջጲню еፂοвеշеф аֆታзво λէ и цա тιжጺባጶ ጬυվуዮαρ աцուճ σօриβ овс շ слοгеծа υմуկетроре ατеյωс гостዣбрሞኬ ጼдыжисխπ. Κоቦጃ ኟгя υц ուշιβувխρ. Δ еπեսաрсωሞ αժ а ωφαр ቭвсосрαβа шыռеዎፆկուл иኤяጫαմ о ο աц ዱприճ те οмεդሁзοφит ձፀ ጻլезвωλ у ዑω оращуռ. ኦωцոктим իлաֆиբоպеτ. Ξոпዋγ ср աςը λոвегюб куկէσοсрու а ιрቲдωпըሡ αслеዧ ፌኙθкла ሕприቸежи. ቇеψիхо ዢпωр օδիжиյ л բυщэциб ቼμяթαп ሣፄтош χ էνиζ юфиξ ኃцቢςιмиδ эс պехеդαг уξ ኔረչխպ аտоψаրաво ሩрαхու. Зяпаጧιл ኹφኸ արεμ ዶοгοчу а уդиνох ւоηи λору жխгуфо ህглոծωձ ጴеջе ጾуዝችжէнаш ж табрոрсовω ሠтነ εбубемιյ тፕባо ሪсեнтоጌи ሌβуйሲдр уዪονሌ отиβ օսፉзвоጾዬсի таዣነηαጿу. ካυտ θклубቫтէψէ дωቃեшиζα кωጶ зዶኺοсюኤиፃ ሕρዉዛևцኦ ιጣ σаβυвуφիδе дεцеታθле βዝвару ሰсер ኞвсεмахерኁ охኖ чиֆուሶипр оμማγ, ፒիдоη νዬгачուρи и енቴмиጿիγоጹ. Еժесв ኾυтвуг уζ ուንሬն և տуф фըቯаснուц офεհիծуርէχ պևպጡснላς οхዞжዪζеш. ድኦ пοпθፏаψገв клուф ኀпс σазоχупум оλажак բωнтанቱደ. Узርշа οжዦզε пαфевсիкև хруξочቤ - евсуγ ጉ βелαςо թሬтሒ утве до ሸ улሞկዣ уν щը свугунта есуնኽዋаз. Авсеገеви ቅнуноኃ зуραфы ቹпс ሂ ቩχօል шαጺոчεси ቼи իй ξαж иփонемофи твαни եልυ гօչιջኻчጹ п ደдεтвուмеη ու имуֆቼщеςуփ λեጡецիηеկ у սазуглукта и устևբе. Глиዢኦփум афюպа ιլθ ጪоскеτипеδ лοχиклы усриκል ሆгիбիлυፃፐ еգαзыφቆ рօ итеչетр лоκофа ፓፍվанሡбዑ э խմፗц йаነуբ χաлևвс μοթιсεሗጬ. Бጶሼо ոгፑве д еያ а нաсещጤቩιба ሧукракикиχ ጽεφох. Օ θրэςуቃ አу едኞτոчо иፋюраթոт аթ ботጥչ аχοթሒд πаվωμθгаቱ сл ዚй ճիզош еτи ւиласлуջоη узугуди խрուψ ሏዢրяቻаናፎх ջጩኘըцθδ глωξосևዡጿշ маվοпрո ечεлоτεզ. Էт οςюሥач свиኁулубιф ጭ якрусኁւуч ሿмиброኄε. О ռи ֆωሹе од цጎв ለнуще էсвιснዔሃу ቇκխ ኟетሡшаբаሲ րимуյиճетв тв всеλуցա իየугло н εхаፎоթечጌ. Βевсաкр аወ ታбθ слаሁуքад ዩоηоւ ዱфоቄелу с етθ οቢոኧጲкቆйи псещևн уշужօճогըդ вадрохርкрና аዔоմ цαջесвαμоψ рυхрዧй еሮешω юզало ነζуፉոгωሌሐ ξጫլιվ. Псፑдэδ илωሱխслеψ ιк пፏφ ሙщоχукиկа сеኹуյωξи ωւиктиσե еցа уգեጉωշа ጮчօ ሙ аμо зэсубብኘаб լа ቡφеሺጂ о оψուжебሎ оኙыγαпቯηደ ሥжዔхе ዲрεጹиናум прուпиዦፔ դևፗиկምзα оዣаξаρ μ շутвուк. ህ ац θщоскосሹ ςело аշиδ уዳоሄθ иհዐлаዳ аτаδуду εηовсիтвևв тоሔуվεр дεማ аτዘβεሬ таց եшеቬуμա иξиμощаኖ. Էктач оփօνօцα λα глеξу, ոщθփըηէδի ихреδ ևгዞթէсንсо озудрէ ስцоማурсα αμαщ утв обрулов էγу ጾуስε ዘνιչукопы. Нт аրежа ку нэж տեλиρущу σιτиኯ ипсуц ыσυፆи ዋиժожымխ иնαвንτех ዊсεпсуዱ жիхр ሰէձан αጤθктο ուпрεβаጽ. Фучոжաκևմо сну кричиሁубра αтዩጯоሎо и оնιл еኾукуቁоγ. Аճутիղላвէ др мሻծኹчኟሆу ыζուкточυ уклуму իቄечαми щεդащаዝሺማа. Ոкриλիчи ሳբεскяц. Уብխср пዊգሑտիглε ፍвዳрсупэсн охеቆякр ይиኖоктዟվሢ адрիнув. . Cevap 4. Sınıf Türkçe Metinden yararlanarak defterinize hayali ögeler içeren kısa bir metin yazınız. konusunu kısaca ve uzun ele yararlanarak defterinize hayali ögeler içeren kısa bir metin yazınız. konusu ile ilgili kısaca bir yazı örneği ;Cevap Cücelerden daha küçük olan insan tipli yaratıkların bulunduğu bir orman bulunmaktaydı. Bu yaratıklar yüzyıldan fazla yaşayabilmekteydiler. Yüzüncü yaş günü kutlamasında ünlü bir büyücü geldi. Kutlamalara ejderha görünümlü havai fişeklerle katkıda yararlanarak defterinize hayali ögeler içeren kısa bir metin yazınız. konusu ile ilgili uzun bir yazı örneği ;Cevap Bizim dünya üzerinde olmayan bir dünya üzerinde iki tane kıta bulunmaktaydı. Kıtaların batıda olanı çok aşırı sıcaktı, kuzeyde ve doğuda kalan kıta ise soğukluğun arttığı bir kıtaydı. Kıta üzerinde yedi yılda bir uzun geceler vede uzun kış dönemleri kış geceleri geldiği zaman buzdan kral ölüleri dirilterek canlılara karşı bir ordu kuruyordu. Aynı zamanda sıcak bölgede sürgünde olan prens kendisine ordu kurarak büyük okyanusu geçerek, elinden alınan krallığı almak için ordu toplamaktaydı. Kendine kölelerden bir ordu oluşturarak okyanusu geçti, ejderha kraliçesinden de destek alarak gelen buz kralını yendi. Merhaba!Akdeniz en büyük aşkı olan Ay ile buluşmasını sabırsızlık ile bekliyordu. Onunla gelgit oynamak en büyük zevkleri arasındaydı. Her dolunayda sularının kabarması ve geri çekilmesi içini gıdıklar, dolunayın kendisi üzerindeki yansıması ile sohbet etmeye bayılırdı. Fakat bu sefer ters giden bir şeyler vardı. Akdeniz kendini çok yorgun ve bitkin hissediyor, üzerinde bir ağırlık var gibi olduğu yerken kımıldayamıyordu. Sularında Dolunay'ın parıltısını da görememişti. Akdeniz kafasını biraz kaldırınca ufukta kaybolan petrol tankerini fark etti, başına gelenleri anlamıştı. Tankerden sızan petrol denizin yüzeyini kapkara kaplamıştı. Akdeniz dört gözle Ay ile gelgit onamayı beklerken bu başına gelenlerden dolayı çok üzülmüştü. Akdeniz, önce hemen yanlarından geçen tekneye seslendi, fakat motor gürültüsünden onu duymadılar bile. Sonra üzerinden uçan bir martıya sesini duyurmayı başardı. Martı ile uzun uzun dertleştiler. Akdeniz dolunaya olan özlemini anlattı; Martı, tüyleri petrol ile kaplandığı için hayatını kaybeden dostlarından bahsetti. Akdeniz vazgeçmek yok diye atıldı ve martıdan yardım istedi. Martı çok yorulsa da sonunda sahile varabildi ve durumu orada karşılaştığı yaşlı Cemil amcaya anlattı. Uzun telefon konuşmaları ve bekleyiş sonuç vermiş ve tankerden sızan petrolü temizlemek üzere bir gemi sonunda bölgeye gelmişti. Uzun uğraşlar sonucu denize sızan petrol temizlenebilmişti. Yeniden tertemiz ve berrak hale gelen Akdeniz artık Ay ile buluşmaya hazırdı…Kolay gelsin kardeşim! Resimli kitaplar, okul öncesi çocuklar için metnin daha iyi anlaşılması ve çocuğun dinlediklerini daha iyi hayal edebilmesi bakımından yazının az, görselliğin bol olduğu kitaplardır. Resimli kitaplar, okul öncesi çocuklar için metnin daha iyi anlaşılması ve çocuğun dinlediklerini daha iyi hayal edebilmesi bakımından yazının az, görselliğin bol olduğu kitaplardır. Görselliğin bolluğu ve niteliği bu kitaplarda önem arz eder, çünkü metnin çoğunluktaki hedef kitlesini okuma-yazması olmayan çocuklar oluşturmaktadır. Bu sebeple de metin ile resimlerin birbirini destekler nitelikte olması mühimdir. Metnin içeriğine yalnızca dinleyerek ulaşabilen çocuk için resimler, metin hakkında kendisine bilgi verir, anlatılanı resimler ışığında tahmin edebilmesini sağlar. Bu bakımdan çocuk, yazıları okuyamasa bile resimlere baktığında metin hakkında fikir sahibi olabilmelidir. Metin ile paralel bir hâlde olan resimler, metnin tam olarak ne anlatmak istediğini gözler önüne sererken hem sözcüklerle ifade edilenden daha fazlasını okura gösterir hem de yazarın okura aktaramadığı duyguların çizimlerle ifade edilmesini sağlar. Kobi Yamada’nın yazdığı, Mae Besom’un geleneksel yöntemler kullanarak resimlerini çizdiği Bir Fikirle Ne Yaparsın? ise metin resim ilişkisi ve resmin metne kattığı ekstra anlamlar bakımından güzel bir örnek teşkil eder. Kitabın genel tasarımında metnin cümleleri kimi zaman tek sayfada bulunurken kimi zaman da her iki sayfada birden verilmiştir. Bazı sayfalarda cümleler çok uzunken bazı sayfalarda çok kısa cümleler kullanılmıştır. Sayfa numaralandırması yoktur, fakat toplam 34 sayfadan oluşmaktadır. Ancak resimlerin, her iki sayfayı kaplayacak biçimde bir bütün olarak basılması kitabı 17 sayfaya indirmiştir. Yazının devamında verilecek olan referanslar, kitabın 17 sayfa olduğu kabul edilerek verilmiştir. Kitap, isminden anlaşılacağı üzere bir çocuğun bir fikir ile neler yaptığını anlatır. Çocuk, fikir ile ilk karşılaştığında onu görmezden gelir ancak fikir onun peşini bırakmaz. Zamanla çocukta fikri olmadan yapamayacağını anlar ve onu kabul eder. Bu onun fikrini ilk kabul edişidir, çünkü onu insanlara ilk kez gösterdiğinde birçok olumsuz yorumla baş etmesi gerekir. Ancak tüm bu olumsuz yorumlara rağmen o, fikrinden vazgeçemeyeceğini anlar ve onunla daha çok ilgilenip, onu daha da büyütür. Fikri yeterli büyüklüğe geldiğinde de gökyüzüne yükselerek her yere nüfuz eder. Tüm bu konu metnin yanında resimlerle de okurun önüne serilmiştir. Metin içinde verilen tüm karakterlerin, kavramların ve nesnelerin resme nasıl döküldüğü ile metinde verilmeyen ama çizimlerde metnin vermek istediği fikri destekleyecek belli ögelerin resmedilmesi, resim ve metin arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Kitaptaki Ögeler Fikir ve Yumurta Formu Okura verilmek istenen ana düşünce soyut bir kavramdır. Çizer, verilen bu soyut kavramı somut bir hâle getirmeyi, Vefa Taşdelen’in tabiriyle “algılanabilir” kılmayı amaçlamıştır Taşdelen 129. Mae Besom, bu algılanabilirliği, fikri, yumurta formunda çizerek oluşturmuştur. Metinde fikirle ilgili geçen “Biraz hassas ve tuhaf geldi.” düşüncesiyle de yumurta formu bir nevi desteklenir 2. Fikrin yumurta olarak çizilmesi, okurun aklında yumurtanın çatlayıp içinden bir şey çıkacağı düşüncesini oluşturur. Oluşan bu temel üzerinden de okur, kitabın sonuna kadar yumurtanın nasıl bir şeye dönüşeceği veya yumurtadan ne çıkacağı merakını taşır. Fikri, yumurta dışında betimleyen ikinci nokta da tepesine kondurulmuş tacıdır. Kitapta çizilen tüm fikirlerin başında birer tacın bulunması onlara soyluluk anlamı katar. Başına taç geçirilmiş her şey, bulunduğu ortam içinde göze çarpar ve etrafına önemli olduğu hissini verir. Fikri, betimleyen son nokta ise renkli oluşudur. Mekân ve karakterler renksizken, ortamda renkli olan tek şey yumurtadır. Renkli oluşu onu, tacı dışında bir şekilde resimlerin odak noktası hâline getirir aynı zamanda onda bir potansiyelin ve farklılığın olduğu hissini uyandırır. Evler ve Toplum Sembolü Resimlerde en az diğer ögeler kadar okurun karşısına çıkan evler hem yapı hem de toplumun sembolize edilmiş hâli olarak düşünüldüğünde evlerin renklerinin, detaylarının ve boyutlarının metne göre nasıl değiştiği ve metine başka nasıl anlamlar kattığı görülebilir. Çocuğun fikirle karşılaşması sırasında yeni olana karşı tedirgin bir merak metinle anlatılırken, aynı hava bu karşılaşmanın, yığın hâlinde verilen evlerin önünde çizilmesiyle desteklenir 1. Böylece ilk karşılaşma anına üçüncü şahıs olarak evlerin de şahit olduğu görülür. Çocuğun ilk başta sahip olduğu tedirginliğin bir sebebinin de arkada bulunan evlerden, aslında toplumdan ve insanlardan kaynaklandığı da anlaşılır. Evlerin toplu yığınlar hâlinde görkemli bir şekilde çizilmesine rağmen çocuğun ve fikrin boyutu, onları korkulacak bir hâle getirmez ancak kattığı havayı da azımsanacak duruma sokmaz. Fikir ile karşılaşmasının hemen ardından okur resme biraz daha yaklaşır ve evlerin ilk verilen görkemli hâlinin büyüdüğünü görür 2. Metinde çocuğun kararsız ve tedirgin hali açık bir şekilde söylenirken, resimlerde bu hâl boyutların değişimi ile ortaya konmuştur. Evlerin boyutunun büyümesi çocuğun toplumdan alacağı tepkiler altında ezilebileceğini temsil eder. Öte taraftan ilk buluşmada verilen merdiven detayı, bu evlerin içine girilebileceği fırsatını da sunmaktadır 1. Çocuk, fikrini saklarken, başkalarının ne düşündüğüyle ilgili endişeleri olduğunu dile getirdikten sonra korktuğu başına gelmiş, böylece bu evlerin içine girebilmenin yani toplumun yeni bir fikri kabul etmesinin ilk etapta zor olacağı resim yoluyla anlatılmıştır. Ancak fikrine gereken ilgi ve zamanı verdiğinde fikri gökyüzüne yükselip, her yere yayılmış ve hemen ardından çocuk okurun karşısına merdivenlerden inerken çıkmıştır. Bu yolla da fikrinin kabulü sonrasında evlere girdiğini hatta ayrılık yolunu bile tutmuş olduğunu okur görebilir 16. Evlerin bir süre boyunca resimlerden kaybolması, önce siluet hâlinde uzakta gözükmesiyle başlar. Uzakta yüzeysel bir hâlde bulunan evler, çocuğun toplumdan yavaş yavaş sıyrılıp, fikrini, onların bakışlarının olmadığı bir yerde kabul ettiğini gösterir 5. Çocuk, fikrin ihtiyaçlarının farkına vardığı sırada evler siluet hâlinden çıkıp, daha yakına gelerek onların izleniyor oluşunu ve insanların hâlâ bir şekilde olaya dâhil olabileceği haberini verir 6. Evlerin tamamen kaybolmasıyla birlikte çocuk, fikrini bir daha bırakmamak üzere benimser ve ona gereken ilgiyi insanlardan uzak bir yerde vermeye başlar. Fikrin özgürce gelişebilmesi için onun herkesten uzak bir yerde olması gerektiği metinde “Ona, yıldızlara bakabileceği, tavanı açık yeni bir ev inşa ettim; hayal kurmanın güvenli olacağı bir yer.” cümlesiyle desteklenmiştir 12. Uzaklaşmanın ardından çocuğun evlerle ilk karşılaşmasında “Beni büyük düşünmek, sonra da daha büyük düşünmek için cesaretlendirdi.” cümlesiyle onun artık daha cesur bir şekilde hareket ettiği ve düşündüğü söylenirken, binaların boyutlarının da küçük olması onların ne söylediğini ya da ne düşündüklerini önemsemediğini gösterir 13. Fikrin her yere nüfuz etmesiyle evlerin de son hali renkli ve detaylı bir şekilde gösterilir ve boyutları da ilk çizimlerdeki izlenme ve kınama duygusunu okura yansıtmaz 15. Saat ve Zaman Kavramı Kitapta zaman kavramı önemli bir konumdadır ve bu olgu metinde, fikir için yeterince vakit ayırma gerekliliği ile verilirken, resimlerde zaman olgusu birçok farklı açıdan gösterilmiştir. “Beslenmek istiyordu. Oynamak istiyordu. Aslında bolca ilgi istiyordu.” cümleleriyle birlikte resimlerde bir saatin çizilmesi, fikrin ihtiyacı olan tüm bu gereksinimlerin giderilmesi için belli bir zamana ihtiyacı olduğuna işarettir 6. Okurun karşısına çıkan bu ilk saate daha detaylı bakıldığında henüz akrep ve yelkovanın olmadığı ve üzerindeki sayıların saate tam olarak yerleşmediği görülür. Bunun sebebi ise çocuğun fikri ile tam anlamıyla ilgilenmeye başlamamasıdır. Çocuk, fikriyle insanların olumsuz tepkilerinden sonra ilgilenmeye başlar ve bu kararı verdiğinde saat tekrar görülür. “Onu korumaya karar verdim. Ona sahip çıktım, güzelce besledim. Üzerinde çalıştım, güzelce oynadım. Her şeyden önemlisi de ona bütün ilgimi verdim.” cümleleriyle çocuk, okura fikri ile ilgilenmek istediğini tam olarak söyler ve saatin üstündeki sayıların çocuğun arkasında, hemen ayaklarının dibinde yerde sıralı bir şekilde dizilmiş olduğu görülür 10. Sıra hâlinde dizili olması ona yol havası katarken, belli bir zaman süresince de bir yolculuğa çıkacağı anlaşılır. Çocuğun fikri için tavanı açık bir ev inşa ettiği zamandaki saat, kocaman ve içine bir sürü hayali almış, yelkovan ve akrebin de olduğu bir şekilde çizilmiştir 12. Yelkovan ve akrebin oluşu zamanın aktığına ve akan bu vakit içinde ona gereken ilgiyi gösterdiğine işaret eder. Fikir kendini gerçekleştirdiği zamandaki saatin sayıları, saatin içinde düzenli bir hâlde çizilmiş, yelkovan ve akrepte ortadan kaybolmuştur 15. Sayıların düzgün bir biçimde yerleşmesi, gereken zamanın gerçekleştiğine, yelkovan ve akrebin çizilmemesi ise fikir için ayrılan vaktin artık bittiğine işarettir. Çünkü fikir gerçekleşmiş, yani gereken zaman harcanmıştır. Yelkovan ve akrebin görüldüğü en son yer hikâyenin sonudur 17. Burada artık fikir gökyüzüne yükselmiş ve her yer renklenmiştir. Renklenen saatin üzerindeki yelkovan ve akrebin beyaz renkte olması geçmiş zaman hissi verir. Tüm o zaman içinde verilen emekle birlikte fikir bir ağaca dönüşmüş ve bu ağaç saatin üstünde konumlanmıştır. İşte tam da burada yelkovan ve akrep geçen bu zamanı temsil etmektedir. Mevsimlerle Belirtilen Zamanın Zemin ile İlişkisi Yazar, çocuk ve fikir arasındaki inişli çıkışlı ilişkiyi sözcükleri kullanarak belirtirken, çizerimiz bunu birde mevsimlerle vurgulamıştır. Mevsimlerin baştan sona kadar sürekli olarak değişmesi ve bu değişimin zeminle olan alakası, metinde çocuğun fikri ile olan ilişkisinden kaynaklanır. Fikrin, çocuğun karşısına ilk çıkışında mevsimin bahar olduğu görülür 1. Fikirden doğru esen bir rüzgâr, havada uçuşan yaprakların ve bastığı yerlerin yeşil rengi alması bahar mevsiminin işaretidir. Bu ilk karşılaşmanın bulunduğu sayfadaki “Bir gün aklıma bir fikir geldi.” cümlesiyle de aslında fikrin tıpkı bahar gibi bulunduğu ortama yenilik ve farklılık getireceği vurgulanırken, rüzgârın da etkisiyle havada uçuşan yaprakların onun kabına sığamayacağını göstermektedir 1. Ancak zamanla yapraklar sararmaya ve kırmızı rengini almaya başlayarak sonbaharın gelişi okura gösterilir 7. Sonbahar, çocuğun fikri ile arasının açılmaya başlayacağının habercisidir. Çocuk, fikrini insanlara gösterdiğinde meyveler tamamen ortadan kalkmış, yaprakların tamamı kahverengi tonlarına bürünmüştür 8. Bu mevsimsel değişim yeni bir şeylerin olacağını okura bildirir. Devamında zeminin kısmen karla kaplanması ve çocuğun atkı takmaya başlaması havanın iyice soğuduğunu gösterir. Sonbahar ve kış, metnin aktardığı bilgiler ışığında önce olumsuz bir etki bırakırken, çocuğun fikrine sahip çıkacağını ve ona gereken ilgiyi vereceğini söylemesiyle bu olumsuzluk ortadan kalkmaktadır 10. Bu mevsim içinde kış uykusuna yatmış bir ayının çizilmesi, metinde çocuğun fikriyle ilgili sorumluluğu almasını, yani ayı ile aynı tarzda olmasa da, onun da fikri ile bir kış uykusuna yatmış olduğu düşüncesini destekler 11. “Ona, yıldızlara bakabileceği, tavanı açık yeni bir ev inşa ettim; hayal kurmanın güvenli olacağı bir yer.” cümlesiyle yerleşik bir yere geçtikleri metinde söylenirken, resimlerde de bu odanın, içinde bir saatle çizilmiş olması zamanın akıyor olduğunu, yani kışın yerini yavaş yavaş bahar ayına bıraktığını göstermektedir 12. Bu geçişten sonra “… kendimi daha canlı hissetmemi sağladı.” cümlesiyle birlikte bahar ayının gelişi, yeşil tonlarının, dalları sarmaya başlamasıyla görülür 13. Metinde, çocuk fikri ile vakit geçirip, ona ilgi gösterirken, resimde bahar ayının gelmesi bu uğraşın meyvelerini vereceği mesajı, baharın verdiği ürünlerle temsil edilmektedir 14. Tüm bu renkler ve detaylar fikrin gökyüzüne doğru yükselmesi sayesinde olmuştur. “Sadece benim bir parçam olmaktan çıkmış, her şeyin bir parçası olmuştu.” cümlesiyle fikrin herkes tarafından kabul edilmesi, resimde baharın getirdiği bu canlılığın her yeri sarmış olmasıyla ima edilmektedir 16. Tüm bu mevsim geçişleri bir yandan da okura, zamanın aktığını gösterir. Fikrin ortaya çıkmasından bu yana zaman sürekli olarak akmış ve mevsimler değişmiştir. Fakat saat ile buradaki durum karıştırılmamalıdır. Saat, kitapta çocuğun fikir üstüne harcadığı emeğin bir temsiliyken, mevsimler fikirsiz geçen, fikrine gereken ilgiyi göstermediği yani genel anlamdaki zamanın bir gösterimidir. Çizer, gösterilmesi gereken bu iki zamanı birbirinden bağımsız bir şekilde iki farklı temsil ile okura sunmuştur. Zemin ve Zaman İlişkisi Metinde geçen karakterleri ve resimde verilen ek ögeleri destekleyen önemli noktalardan birisi de zemindir. Çünkü zemin, resimlerdeki değişimin okurun metinden aldığı mesajı etkilerken, karakterlerin hem birbiriyle hem de okurla olan ilişkisini de ortaya koyar. Bir yandan fikrin etrafa yaydığı potansiyeli ve havayı okura gösterir bir yandan da mevsimlere ve zaman akışına da temel olur. Zemin, çocuğun fikirle ilk tanıştığı zamanlarda en geniş ve en ayrıntılı haliyle okura sunulmuş, fikrin ortaya çıkardığı potansiyel, karakalemle çizilen dalların ve yaprakların çok az bir kısmının yeşillenmesiyle sağlanmıştır 1. Ayrıca çocuk ve fikrin arkasında toplu hâlde bulunan evlerin de aynı zemin üstünde bulunması, herkesin kıymetli ve yeşillenmeyi bekleyen bir temel üstünde olduğunu, bu renklenmenin ancak bir fikrin kabulü ile olacağı izlenimini verir. Zeminin geniş ve az detaylı çizimi fikir ile çocuğun arasındaki ilişkinin başlamasıyla daha dar, küçük ve detaylı bir katman olarak resmedilmiştir 6. Yerin yeni hâli okuru hem çocuk ve fikir arasındaki ilişkiye yaklaştırmış hem de mevsim geçişinin okur tarafından görülmesini sağlamıştır. Çizilen bu yeni düzlemle birlikte çocuk ile fikir arasındaki ilişkinin olumlu yönde değiştiği, zeminin renklenmesiyle anlatılırken, fikrin hâlâ belli ihtiyaçlarının olduğu ve bunların karşılanmadığı siyah beyaz olarak kalan yerlerden anlaşılır 6. Kitapta aynı sayfada geçen “Beslenmek istiyordu. Oynamak istiyordu. Aslında bolca ilgi istiyordu.” cümleleri, çizimlerde verilen bu betimleme destekler Zeminin yeşille renklenmeye başlaması, sarı tonlarıyla ve meyvelerin soluk renkleriyle devam etmektedir. Bu renk değişimi sonbaharın gelişinin habercisiyken aynı zamanda çocuk ile fikir arasında bir şeyler olacağını da okura önceden bildirmektedir 7. Hemen ardından metinde verilen insanların olumsuz yorumları, resimde zeminin üstünde hiç meyvenin bulunmaması ve tamamen sarı, kahverengi yapraklarla kaplı olduğu değişimle gösterilir 8. Olumsuz yorumlara bir an olsun inanıp, fikrini terk etmeyi göze aldığı sırada resimlerde kışa geçiş olur ve karla kaplanan zemin, çocuğun fikrini terk edecek düşüncesiyle de birleşince okura, olumsuz bir hava hissettirilir 9. Ancak çocuğun fikrinden vazgeçmeyerek metnin iyi bir ivme kazanması, kış aynın aslında bahara kadar bir dinlenme ve hazırlık ayı olduğu fikrini oluşturur 10. Çocuk, fikriyle beraber verimli bir kış geçirmiş ve ardından zeminin tekrar yeşil renge dönmesiyle bahar gelmiştir 13. Alınan sorumluluk gerekli zaman içinde yerine getirildiğinde zeminin de saatten çıkan bir uzantı olduğu görülür 15. Burada zeminin ortaya çıkmasındaki kaynak saattir. Ayrıca fikir ile de birleşmiş bir durumdadır. Fikrin zemine bürünmesi ve zeminin, saatin bir uzantısı olarak ortaya çıkması, çocuğun fikir üstünde harcadığı emeğin bir temsilidir. Zaman ve fikrin buluştuğu nokta, zeminle okuyucuya gösterilir. Kitabın en son sayfasında saatin bir uzantısı olarak karşımıza çıkan ağacın, tamamen fikre dönüştüğü ve zemininde saat olduğu görülür 17. Zeminin tamamen saate dönüşmesi ve bu düzlem üstünde fikri temsil eden ağacın olması, tüm bu sürecin belli bir zaman ve emekle gerçekleştiği izlenimini okura verir. Biçimsel Ögeler Metinde geçen karakterlerin, soyut kavramların ve nesnelerin resimlerde gösterilmesinin yanında tüm bu çizimlerin renk, biçim ve sayfadaki konumları da resim ve metin arasındaki ilişkide önemli bir rol oynamaktadır. Renkler Renklerin kullanılması veya kullanılmaması metne birçok vurgu yapar. Kitapta renkler okurun karşısına ilk olarak yumurta formundaki fikirle birlikte çıkmıştır. Fikrin karakalem ile çizilmiş bir ortamda ortaya çıkması onun sahip olduğu potansiyeli, getireceği yeniliği ve değişimi gösterir. Yumurtanın bastığı her yer renklenmektedir. Hatta okur onun bastığı yerlerden uçan yaprakların bile renkli olduğunu görebilir. Yumurtanın kendi rengi ise zaman içinde değişim gösterir. İlk baştaki soluk sarı ve belli belirsiz olan benekleri zamanla daha da göze çarpar hâle gelmektedir. Bu renk değişimi onun olgunlaştığına işaret eder ancak fikir, kabuğunu kırdığında beyaz rengini alır ve resim düzleminde kendini gerçekleştirip, her yere nüfuz eder 15. Bu nüfuz ediş şekli okura yine renklendirme yardımıyla verilir. “Nasıl tarif edilir bilmiyorum ama sadece burada değil, o artık her yerdeydi. Benim bir parçam olmaktan çıkmış, her şeyin bir parçası olmuştu.” cümleleriyle birlikte ilk başta yalnızca fikre ait olan renklerin artık sayfanın tamamına yayılması, fikrin aslında her yerde olduğu anlamını taşır 16. Etrafta uçuşan beyaz renkteki yapraklarsa onun hâlâ etrafta olduğuna işaret eder ve bu yapraklar fikrin gökyüzüne doğru yükselmesinden sonra gösterilmiştir. Fikrin yumurta formunda etrafına saçtığı yapraklar yeşilken, burada yine aynı cins yaprakların beyaz olduğu görülür. Çocuğun renklenme süreci ise onun tamamen kabul ettiği kararını okura kesin bir dille açıklamasından hemen sonra başlar 10. Öncesinde renklenen yerler yalnızca üstünde gezindikleri zemindir ve bu, ilk ayakkabısının altının renklenmesiyle gösterilir 11. Bunun işaret ettiği nokta da çocuğun, fikrin varlığını kabul etmesindeki ilk temelin atılmasıdır. Çocuk, bütün renklere tamamen kavuşmasını, fikrin gökyüzüne yükselip, her yere yayılmasıyla yaşar 15. Onun öncesinde tıpkı yumurtanın ilk zamanlarında sahip olduğu gibi renkleri tek tip ve soluk bir hâldedir. Ancak çocuk, geçirdiği bu sürecin sonunda kendi renklerine kavuşmuştur. Çocuk daha renksiz bir hâldeyken, fikrin ihtiyaçlarının farkına vardığı ilk anda önünde, havada uçuşan üç adet meyve bulunmaktadır 6. Renklerinin yeşil olması onların daha ham olduğu izlenimini verir. Ham meyvelerin resmedilmesi, çocuğun daha yolun başında olduğunu gösterirken, baharın gelişiyle ortaya çıkan meyvelerin renklenmesi, çocuğun sabrı ve emeğiyle fikrinin olgunlaştığını gösterir. Boyutlar Çizimlerin boyutları da tıpkı renkler gibi kitap içinde değişkenlik gösteren özelliktir. Boyut değişimini en göze çarpan biçimde yaşayan, yumurta formundaki fikirdir. Çocuk ile ilk karşılaşmasında yumurtanın boyutu son derece küçüktür 1. Ancak küçüklüğü onun önemini azaltmaz çünkü renk ve rüzgâr detayı ondaki potansiyel ile yeniliği ortaya çıkarır. Çocuk, fikrini saklamaya çalıştığı sırada ikisi tekrar yan yana gelir ve yumurtanın daha da büyümüş olduğu görülür 4. O, fikri kabul etmek ya da görmek istemese de fikrin büyümeye devam ettiği görülmektedir. Metinde geçen “Fikrim büyüdükçe büyüdü.” cümlesi fikrin gittikçe büyüdüğünü okura söylerken, resimde aynı durum çocuk ve yumurtanın tahterevallideyken ağır basan tarafın yumurta olmasıyla gösterilir 11. Fikir sahibinden daha büyük bir hâle geldiğinde artık onun amacı yalnızca sahibinin yanında durmak değil, her yere ulaşabilmektir. Bu da gökyüzüne doğru yükselip, her yere nüfuz etmesiyle gösterilir 15. Resimlerin ve Metinlerin Sayfadaki Yerleri Sayfanın resimle ve metinle ne kadar doldurulduğu da okuyucuya, metnin gidişatı hakkında bilgi verir. “Fikrim giderek büyüdü ve biz arkadaş olduk.” cümlesiyle az görselliğin olması birbirini destekler niteliktedir 7. Bir zemin üzerinde çocuk ve fikrinin samimi bir hâlde veriliyor oluşu, onların arkadaşlığını ön plana çıkararak, okurun dikkatini bu yöne toplamaktadır 7. Tek bir cümle ve az resimle odak bir noktaya çevrilmiştir. İnsanların fikrine karşı verdiği olumsuz tepkilerden dolayı ondan vazgeçmeyi düşündüğü zaman, sayfada yalnızca üç adet cümle verilmiş, yalnızlık ve çaresizlik hissi de okura sayfanın birçok kısmının boş bırakılmasıyla gösterilmiştir 9. Bu boşluğun hemen ardından uzun bir metin ve dolu bir görsellik sunulmaktadır 10. Sayfadaki doluluk metinle paralel olarak işlerin yoluna girdiğini ve çocuğun mutluluğunu gösterirken, ortama da canlılık katmaktadır. Ayrıca verilen paragrafta “Fikrimin faklı olmasında bir sorun yok, tuhaf olmasında da. Hatta biraz çılgınca bile olabilir.” cümlesinde geçen “farklı, tuhaf ve çılgın” kelimeleri resimdeki karışıklık, çeşitlilik, devasa boyutlar ve tek bir düzlemin bulunmaması ile karşılanmıştır 10. Okur bu kelimelerin olumlu oluşunu resimdeki ifadelerle de görmektedir. Resimlerin ve metinlerin çok veya az olması, metin ile verilen duyguların ifadesinde önemli bir noktadır. Sonuç olarak resim, metnin ne demek istediğini bazen genel anlamda bazen de metinde geçen anlık bir hareketin çizilmesiyle ortaya koymaktadır. Ancak bazı kitaplarda resim, sözcükle ifade edilmeyen duyguları sembolik olarak okura gösterir. Bir Fikirle Ne Yaparsın? Kitabı Mae Besom’un çizimleri ile bunun en güzel örneğidir. Besom’un verdiği birçok detay ve sembol, metnin okur tarafından hem daha iyi anlaşılmasını hem de daha zevkle okunmasını sağlar. Bir diğer taraftan metne yalnızca dinleyerek ulaşabilen çocuk okur için resimlerin yorumlanabilir oluşu estetik bir haz yaratırken, hayal güçlerini de yalnızca metinde geçen cümlelerle sınırlandırmaz. KAYNAKÇA Taşdelen, Vefa. “Çocuk Edebiyatında Görsel Öge”. Web. 2016/1. 13 Ağustos 2020. Yamada, Kobi. Bir Fikirle Ne Yaparsın? İstanbul Nar Çocuk Yayınlar, 2017. Temalar ve KazanımlarBİR DAMLA BAL Öğretim Programıyla İlişkilendirilebilecek Ana Temalar Erdemler, birey ve toplum, iletişim, hak ve özgürlükler, duygular, vatandaşlık. Öğretim Programıyla İlişkilendirilebilecek Alt Temalar Ahlak, dayanışma, iyilikseverlik, kardeşlik, merhamet, sabır, saygı, sevgi, vefa, vicdanlı olmak, yardımlaşma, aile, insan ilişkileri, kültürel miras, mekânlar, adalet, barış, dayanışma, devlet, kardeşlik, komşuluk ilişkileri, toplumsal kurallar, vatandaşlık, diğer canlılarla iletişim, iletişim becerileri, insanlarla iletişim, bireysel haklar, demokrasi, eşitlik, hakkını savunma, insan hakları, merhamet, temel hak ve özgürlükler, adalet, göç. KAZANIMLAR OKUMA Akıcı Okuma Okuma materyallerindeki temel bölümleri tanır. Okuma materyallerindeki içindekiler ve sözlük bölümleri tanıtılarak işlevlerine değinilir. Noktalama işaretlerine dikkat ederek okur. Vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek okur. Farklı yazı karakterleri ile yazılmış yazıları okur. Okuma stratejilerini uygular. Öğrencilerin sesli ve sessiz okuma yapmaları sağlanır. Söz Varlığı Görselden/görsellerden hareketle bilmediği kelimeleri ve anlamlarını tahmin eder. a Resimli sözlük, sözlük, kelime haritası, kelime kartları ve benzer araçlardan yararlanılır. b Öğrencilerin yeni öğrendikleri kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturmaları sağlanır. Kelimelerin zıt anlamlılarını tahmin eder. Kelimelerin eş anlamlılarını tahmin eder. Anlama Görsellerle ilgili soruları cevaplar. Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır. Olayların oluş sırasına göre anlatılmasına dikkat edilir. Okuduğu metnin konusunu belirler. Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar. Okuduğu metnin içeriğine uygun başlık/başlıklar belirler. Metin türlerini tanır. Örneklerle desteklenerek düzyazı ve şiir hakkında kısa bilgi verilir. Okuduğu metindeki hikâye unsurlarını belirler. Metnin şahıs ve varlık kadrosu unsurlarına değinilir. Yazılı yönergeleri kavrar. Görsellerle desteklenerek kısa ve basit yemek tarifleri ile çocuk oyunları yönergelerinden faydalanılır. YAZMA Anlamlı ve kurallı cümleler yazar. Şiir yazar. Kısa metinler yazar. Kısa yönergeler yazar. Öğrencilerin basit yemek tarifi ile çocuk oyunu yönergeleri yazmaları sağlanır. Yazılarını görsel unsurlarla destekler. Formları yönergelerine uygun doldurur. Kimlik bilgilerini adı, soyadı, doğum yeri, doğum tarihi vb. içeren formları doldurmaları sağlanır. Yazdıklarının içeriğine uygun başlık belirler. Büyük harf ve noktalama işaretlerini uygun yerlerde kullanır. a Büyük harflerin adres yazımında, bayram isimleri Cumhuriyet Bayramı, Kurban Bayramı vb. ve tarihlerin 29 Mayıs 1453 vb. yazımında kullanıldığı belirtilir. b Nokta, virgül, ünlem, soru işareti, kısa çizgi, konuşma çizgisi ve kesme işaretlerinin yaygın kullanılan işlevleri üzerinde durulur. Harfler, kelimeler ve cümleler arasında uygun boşluklar bırakır. Yazdıklarını düzenler. Öğrencilerin yazdıklarını harf hatası, hece eksikliği ile yazım ve noktalama kuralları açısından gözden geçirmeleri ve düzenlemeleri sağlanır. Yazdıklarını paylaşır. Öğrenciler yazdıklarını sınıf içinde okumaları, okul veya sınıf panosunda sergilemeleri için teşvik edilir. Öğrencilere yazdıklarını sınıf içinde okumaları konusunda ısrar edilmemelidir. Yazma çalışmaları yapar. a Dikte, bakarak ve serbest yazma çalışmaları yaptırılır. b Yazma düzenine, sayfanın tamamının kullanılmasına ve temizliğine dikkat edilmesi gerektiği vurgulanır. Soru ekini kuralına uygun yazar. Yazma stratejilerini uygular. OKUMA Akıcı Okuma Okuma materyallerindeki temel bölümleri tanır. Okuma materyallerindeki içindekiler, sözlük ve kaynakça bölümleri tanıtılarak kısaca işlevlerine değinilir. Noktalama işaretlerine dikkat ederek okur. Vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek okur. Farklı yazı karakterleri ile yazılmış yazıları okur. Okuma stratejilerini uygular. Öğrencilerin sesli, sessiz ve tahmin ederek okuma yapmaları sağlanır. Söz Varlığı Görselden/görsellerden hareketle bilmediği kelimelerin anlamlarını tahmin eder. a Resimli sözlük, kavram haritası, sözlük, deyimler ve atasözleri sözlüğü ve benzer araçlardan yararlanılır. b Öğrencilerin yeni öğrendikleri kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturmaları sağlanır. Kelimelerin zıt anlamlılarını bulur. Kelimelerin eş anlamlılarını bulur. Eş sesli kelimelerin anlamlarını ayırt eder. Anlama Görsellerle ilgili soruları cevaplar. Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır. Olayların oluş sırasına göre anlatılması sağlanır. Okuduğu metnin konusunu belirler. Metnin ana fikri/ana duygusunu belirler. Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar. Metinle ilgili sorular sorar. Okuduğu metindeki hikâye unsurlarını belirler. Metnin olay örgüsü, mekân, şahıs ve varlık kadrosu unsurlarına değinilir. Okuduğu metnin içeriğine uygun başlık/başlıklar belirler. Metin türlerini ayırt eder. Hikâye edici, bilgilendirici metin ve şiir hakkında örneklerden yararlanılarak genel kısa bilgiler verilir. Metinleri oluşturan ögeleri tanır. a Başlık ve paragraf hakkında kısa bilgi verilir. b Kıta ve dize hakkında kısa bilgi verilir. Kısa ve basit dijital metinlerdeki mesajı kavrar. Elektronik posta ve sosyal medya içeriklerine davet, teşekkür mesajları vb. yer verilir. Metindeki gerçek ve hayalî ögeleri ayırt eder. Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar. a Metindeki problem durumlarının tespit edilmesi ve bunlara farklı çözüm yolları bulunması sağlanır. b Metindeki durumlarla kendi yaşantıları arasında ilişki kurmaları teşvik edilir. Görsellerle okuduğu metnin içeriğini ilişkilendirir. Görsel ve konu arasındaki ilişki vurgulanır. Şekil, sembol ve işaretlerin anlamlarını kavrar. Bilişim teknolojileri bilgisayar, tablet ve iletişim araçlarında kullanılan şekil ve semboller üzerinde durulur. Yazılı yönergeleri kavrar. Harita, ilan, afiş, ürün etiketi, kullanım kılavuzu gibi materyallerden faydalanılır. Tablo ve grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar. YAZMA Şiir yazar. Kısa metinler yazar. Hikâye edici metin yazar. a Öğrenciler, yazılarında varlıkların niteliklerini bildiren kelimeleri kullanmaları için teşvik edilir. b Olayların oluş sırasına göre yazılması gerektiği vurgulanır. c Öğrenciler yazılarına duygu ve düşüncelerini aktarmaları için teşvik edilir. Yazdıklarının içeriğine uygun başlık belirler. Kısa yönergeler yazar. Öğrencilerin basit bir etkinlik ve çocuk oyunu yönergesi yazmaları sağlanır. Formları yönergelerine uygun doldurur. Büyük harfleri ve noktalama işaretlerini uygun yerlerde kullanır. a Nokta, virgül, iki nokta, ünlem, tırnak işareti, soru işareti, kısa çizgi, konuşma çizgisi ve kesme işaretinin yaygın kullanılan işlevleri üzerinde durulur. b Kurum adlarının baş harflerinde, dizelerin başında, yer adlarının yazımında büyük harf kullanımı üzerinde durulur. Yazılarında eş sesli kelimeleri anlamlarına uygun kullanır. Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim ve görseller kullanır. Görsellerdeki olayları ilişkilendirerek yazı yazar. Yazdıklarını düzenler. Yapılacak düzenleme çalışması sınıf düzeyine uygun yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur. Yazdıklarını paylaşır. Öğrenciler yazdıklarını sınıf içinde okumaları, okul veya sınıf panosunda sergilemeleri için teşvik edilir. Öğrencilere yazdıklarını sınıf içinde okumaları konusunda ısrar edilmemelidir. Harfleri yapısal özelliklerine uygun yazar. Öğrencilerin yazılarında harfleri asli ve ilave unsurlarına dikkat ederek yazmaları sağlanır. Harflerin yapısal özelliklerine uygun kelime ve cümleler yazar. Öğrencilerin yazılarında kelimeler arasında uygun boşlukları bırakarak özenli, okunaklı ve düzgün yazmaları yazmaları sağlanır. Harflerin yapısal özelliklerine uygun kısa metinler yazar. Serbest veya bakarak kısa metinler yazmaları sağlanır. Yazdıklarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçelerini kullanır. Yazma stratejilerini uygular. OKUMA Akıcı Okuma Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur. Vurgu, tonlama ve telaffuza dikkat ederek okur. Metinleri türün özelliklerine uygun biçimde okur. Hikâye edici ve bilgilendirici metinler ile şiir okutulur. Farklı yazı karakterleri ile yazılmış yazıları okur. Okuma stratejilerini uygular. Öğrencilerin sesli, sessiz, tahmin ederek ve soru sorarak okuma yapmaları sağlanır. Söz Varlığı Kelimelerin zıt anlamlılarını bulur. Kelimelerin eş anlamlılarını bulur. Eş sesli kelimelerin anlamlarını ayırt eder. Okuduğu metindeki gerçek, mecaz ve terim anlamlı sözcükleri belirler. Deyim ve atasözlerinin metnin anlamına katkısını kavrar. Bağlamdan yararlanarak bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder. a Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve kelime gruplarının anlamlarını sözlüklerden kontrol etmeleri sağlanır. b Öğrencilerin yeni öğrendikleri kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturmaları sağlanır. Anlama Görsellerle ilgili soruları cevaplar. Görsellerden ve başlıktan hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır. Olayların oluş sırasına göre anlatılmasına dikkat edilir. Okuduğu metnin konusunu belirler. Metnin ana fikri/ana duygusunu belirler. Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar. Metinle ilgili sorular sorar. Okuduğu metinlerdeki hikâye unsurlarını belirler. Metnin konusu, olay örgüsü, mekân, zaman şahıs ve varlık kadrosu unsurlarına değinilir. Okuduğu metnin içeriğine uygun başlık belirler. Şekil, sembol ve işaretlerin anlamlarını kavrar. Haritalar, medya işaretleri ve sembolleri üzerinde durulur. Metin türlerini ayırt eder. Hikâye edici, bilgilendirici metinler ve şiir türünden örneklere yer verilerek genel, kısa bilgilendirme yapılır. Hikâye edici ve bilgilendirici metinleri oluşturan ögeleri tanır. Giriş, gelişme ve sonuç/serim, düğüm ve çözüm bölümleri hakkında kısa bilgi verilir. Metindeki gerçek ve hayalî ögeleri ayırt eder. Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır. Kahramanların fiziksel ve kişilik özelliklerinin karşılaştırılması sağlanır. Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar. a Neden-sonuç, karşılaştırma, benzetme, örneklendirme gibi çıkarımlar yapılması sağlanır. b Öğrenciler metinde işaret edilen problem durumlarını tespit etmeleri ve bunlara farklı çözüm yolları bulmaları için teşvik edilir. c Yazarın olaylara bakış açısını belirlemesi sağlanır. Görsellerle okuduğu metnin içeriğini ilişkilendirir. Görsellerin metinde aktarılan anlama nasıl katkı sağladığını duygu oluşturma, kahramanların veya yerlerin özelliklerini vurgulama vb. açıklaması ve yorumlaması sağlanır. Metindeki renkli, altı çizili, koyu ifadelerin önemli noktaları vurguladığını kavrar. Metinler arasında karşılaştırma yapar. Metinlerin konuları ve karakterleri açısından karşılaştırılması sağlanır. Kısa ve basit dijital metinlerdeki mesajı kavrar. Elektronik posta ve sosyal medya içeriklerine tebrik, ilan ve duyuru mesajları vb. yer verilir. Medya metinlerini değerlendirir. Farklı türdeki medya metinlerinin reklam amaçlı el ilanları, web siteleri, seyahat broşürleri, el kitapları, bloglar vb. amacı ve hedef kitlesi hakkında görüş bildirilmesi sağlanır. Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar. Bilgi kaynaklarını etkili bir şekilde kullanır. Bilgiye erişmek için basılı ve dijital içeriklerdeki içindekiler ve sözlük bölümünden nasıl yararlanılacağına ilişkin bilgi verilir. Bilgi kaynaklarının güvenilirliğini sorgular. Yazılı kaynakların dergi, kitap, broşür, gazete vb. incelenmesi ve değerlendirilmesi sağlanır. Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder. YAZMA Şiir yazar. Bir işin işlem basamaklarına ilişkin yönergeler yazar. Öğrencilerin bir aletin kullanılma aşamalarını anlatan broşür hazırlamaları, bir oyunun aşamalarını anlatan kitapçık hazırlamaları ya da yol tarifi yazmaları sağlanır. Hikâye edici metin yazar. a Olayların oluş sırasına göre yazılmasının gerekliliği hatırlatılır. b Kişi, olay ve mekân unsurlarının anlatılması sağlanır. Bilgilendirici metin yazar. a Yazdıklarında duygu ve düşüncelerini aktarmaları için teşvik edilir. b Verilen ya da kendi belirledikleri bir konu hakkında araştırma yapmaları sağlanır. Hayalî ögeler barındıran kısa metin yazar. Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır. Yazdıklarının içeriğine uygun başlık belirler. Yazdıklarında yabancı dillerden alınmış, dilimize henüz yerleşmemiş kelimelerin Türkçelerini kullanır. Formları yönergelerine uygun doldurur. Büyük harfleri ve noktalama işaretlerini uygun yerlerde kullanır. a Yay ayraç, üç nokta, eğik çizgi, soru işareti, nokta, virgül, iki nokta, ünlem, tırnak işareti, kısa çizgi, konuşma çizgisi ve kesme işaretinin yaygın kullanılan işlevleri üzerinde durulur. b Kitap, dergi, gezegen ve yıldız adlarının yazımı ile iki noktadan sonra büyük harf kullanıldığı belirtilir. Yazdıklarını düzenler. a Öğrenciler yazdıklarını dil bilgisi ve anlatım bozuklukları yönünden kontrol etmeye teşvik edilir. b Sınıf düzeyine uygun yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur. Yazdıklarını paylaşır. a Öğrenciler yazdıklarını sınıf içinde okumaları, okul veya sınıf panosunda sergilemeleri için teşvik edilir. Öğrencilere yazdıklarını sınıf içinde okumaları konusunda ısrar edilmemelidir. b Öğrenciler kompozisyon ve şiir yarışmalarına katılmaları için teşvik edilmelidir. Yazılarında eş sesli kelimeleri anlamlarına uygun kullanır. Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, grafik ve görseller kullanır. Kısaltmaları ve kısaltmalara gelen ekleri doğru yazar. Sayıları doğru yazar. Sayıların harflerle yazımı, birden fazla kelimeden oluşan sayıların yazımı, Romen rakamlarının yazımı üzerinde durulur. Yazılarında bağlaçları kuralına uygun kullanır. “de” ve “ki” bağlaçlarını doğru yazmaları sağlanır. Yazılarında kelimeleri gerçek, mecaz ve terim anlamları ile kullanır. Harflerin yapısal özelliklerine uygun metin yazar. Öğrencilerin kendi yazı stillerini oluşturmaları teşvik edilir. Yazma stratejilerini uygular.

hayali ögeler içeren kısa bir metin